مهاجرت و تاب آوری
مهاجرت شاید یکی از شاخص ترین نقاط عطف زندگی بشر باشد که می تواند توانهای ذخیره شده او را به محاق برد. در این مرحله بسیار بحرانی از زندگی که مستلزم پوست انداختنی دوباره است و از نو رستن، همه انسانها به یک گونه سر برنمی آورند. در رویارویی با چالش های مهاجرت برخی افراد بسیار آسیب پذیربوده و به سرعت درهم می شکنند و برخی دیگر اما آرام، منطقی، صبور و مطمئن با بحرانها رو به رو شده به خوبی از پس آنها برمی آیند. شاید گاه به گاه از خود پرسیده ایم به راستی این تفاوت آشکار از کجا ناشی می شود و علت آن چیست؟
“تاب آوری” پاسخ روانشناسی مثبت گرا به این پرسش است.
و اما تاب آوري چیست؟
تاب آوري ظرفیتی ویژه براي مقاومت در برابر استرس و فاجعه و بحران است. روانشناسان مثبت گرا که به جاي پرداختن به نابهنجاري ها و اختلال ها، بر توجه بیشتر به توانمندي ها و استعدادهاي انسان تأکید دارند، همیشه سعی کرده اند که این قابلیت انسان را براي سازگاري و غلبه بر خطرها و سختی ها افزایش دهند. با وجود توانایی به “نام تاب آوری” افراد و جوامع می توانند حتی پس از مصیبت هاي ویرانگر به بازسازي دوباره زندگی خود بپردازند. تاب آوري معادل واژه انگلیسی Resilience است. در فرهنگ لغت این واژه خاصیت کشسانی، بازگشت پذیري و ارتجاعی معنا شده است، ولی در متون بهداشت روانی معادل گویاتري دارد و آن به معنای به معناي توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف پذیربه فشارهاي زندگی روزانه است. به بیان گسترده تر تاب آوری نه تنها شامل توانایی در برقراي تعادل زیستی روانی در شرایط دشواراست بلکه در عمق معناي آن، شرکت و حضور فعال و سازنده در محیط پیرامون نیز می باشد.
ویژگی های تاب آوران:
- برخورداري ازهوش و مهارت عقلانی و نیز توانائی درهوش هیجانی
- توانایی در صمیمیت وگسستگی (پیوستن و جدایی)
- توانایی در مفهوم پردازي موضوعات متعدد، تفکر شبکه ای و قدرت درک هم زمان چندین موضوع با هم
- اعتقاد عمیق به زندگی و حق زنده بودن
- حافظه مثبت گرا یا توانایی یادآوري و فراخوانی اشخاص و موضوعات خوب و نگهداري نمادهاي خوب در ذهن
- در ارتباط بودن و لمس عواطف و هیجانات خود و دیگران بجاي انکار و سرکوب آنها
- هدفمندی در زندگی
- توانائی جذب و استفاده از حمایتهای اجتماعی
- توانایی در نظر گرفتن احتمالات در زندگی
- توانایی کمک به دیگران
- برخورداري از خزانه عاطفی یا استغنای عاطفی
- ابتکار و خلاقیت
- نگاه نوع دوستانه نسبت به انسانها
- برخورداري از ظرفیت تبدیل درماندگی آسیب رسان به درماندگی آموخته شده
با توجه به ویژگی های ذکر شده می توان گفت که :تاب آوري” فرایندي پویا است که در آن تأثیرات محیطی و شخصیتی در تعاملی متقابل بر یکدیگر اثرمی گذارند.
نقش تاب آوری در توفیق مهاجران
با توجه به مطالب عنوان شده و بررسی احوال مهاجران موفق چنین برمی آید که شاید تاب آوری مهمترین وِیژگی درانسان مهاجر است که می تواند به او در شرایط سخت، دشوار و غیر قابل پیش بینی مهاجرت کمک کند تا دوباره برخواسته و از نو بسازد.
افرادی که دارای توان “تاب آوری” هستند بعد از ورود به کشور میزبان به دنبال یافتن دوستان جدید و افرایش شبکه ارتباطی خود هستند. آنها با توجه به دید مثبت نسبت به خود و توجه به نقاط قوت خود و محیط در پی آنند که در شرایط سخت با تکیه به توانایی های بلقوه راهی تازه بگشایند. آنها با مدیریت بهینه هیجانات خود و توان حل مسئله قادر هستند که گره هایی که از نظر خیلی ها ناگشودنی است باز نمایند.
آنها بدون از دست دادن کنترل هیجانات برخود مسلط هستند. از آنجایی که این افراد دید مثبت نسبت به خود، محیط و آینده دارند به دنبال کشف منابع تازه برآمده و به موقع طلب کمک می کنند. عدم حس قربانی بودن و انعطاف پذیری به آنها این امکان را می دهد که در صورت دست نیافتن به خواسته ها و اهداف، راههای جایگزین یافته و به جای حسرت خوردن برای گذشته با توان بیشتری به جلو حرکت کنند.
مقابله با استرس از راه سالم که جزو ویژگی انسانهای تاب آور است، به آنها دراجتناب از راهبردهاي مقابله اي مضر مانند رفتارهای خود تخریبی، یاری می رساند و باعث می شود که آنها بتوانند فشارهای روانی را از طریق سالم مدیریت کرده و دچار رفتارهای خود شکنانه و دیگر آزار نشوند. این افراد ضمن این که به حل مشکلات خود مشغول هستند هرگز دیگران را از یاد نمی برند لذاست که با دستگیری از دیگران و همدلی با آنها حس انسان دوستی خود را گسترش داده نشاط را در سطح جامعه می گسترانند که پیامد آن یافتن دوستانی پایمند و وفادار است.
در نهایت این که مهاجرتاب آور با داشتن اهداف و معنای با ارزش برای زندگی همه تلاشها و رنجهای خود را مفهومی با ارزش می بخشد لذا هرگز از پا نمی افتند چون هر قدمی و هر زحمتی گامی است به سوی هدفی عالی.
در نهایت این که:
مهمترین نکته در مورد تاب آوری این است که تاب آوري در هر سن و در هر سطحی می تواند شکل بگیرد و سازه اي شناختی و قابل آموزش است یعنی تاب آوري پدیده اي ذاتی نیست. بلکه از طریق تمرین، آموزش، یادگیري وتجربه حاصل می شود. پس اگر فکرمی کنید خود یا اعضای خانواده تان تاب آوري کمی دارید، می توانید آن را تقویت کنید و مهارتهاي خود را براي تاب آور شدن پرورش دهید. بدین ترتیب در سرزمین غربت نه تنها خود را در هم شکسته و تنها نمی یابید بلکه سرفراز و پرغرور موفقیت و سربلندی خود را در جامعه ای که به آن تعلق یافته اید، جشن می گیرید.